van de voorpagina

Begin november werden RensKorevaar en Bxsport in navolging van het gesprek met Anne Lobbes ontvangen door Luc Lion directeur Communicatie en Public Relations bij Citroën Belux die ons in eerste instantie het extravagante gebouw op het IJzerplein liet zien. Daarom dit verslag over de geschiedenis van dit bekende Brusselse gebouw.

De “Société Belge des Automobiles Citroën” werd op 31 januari 1924 gesticht door André Citroën en was het eerste filiaal buiten Frankrijk.  In het begin van de jaren dertig werd een terrein langs het IJzerplein aangekocht.  In 1933-1934 ontstond hier één van de grootste autoverkoop- en herstelplaatsen van Europa met een showroom naar Amerikaans model en een kantoorvleugel. Het complex aan het IJzerplein bestaat uit twee aangrenzende gebouwen die zich uitstrekken over 16.500 m²

Architecten van dienst waren Alexis Dumont en Marcel Van Goethem die onder supervisie werkten van de hoofdarchitect Maurice Ravazé. De bouwwerken werden uitgevoerd door het Brusselse bedrijf Blaton-Aubert. De realisatie werd zowel in de Belgische als in de buitenlandse pers op heel wat lof onthaald.

Van 1940 tot 1944 nam het Duitse leger zijn intrek in het gebouw, daarna de Engelse troepen. Jarenlang denderden legertanks over de marmeren vloer van de toonzaal… U kan zich voorstellen dat het gebouw in een verschrikkelijke staat verkeerde. In 1947 heropende de garage haar deuren. In 1959 werd het interieur van de toonzaal grondig gewijzigd door de bouw van een interne structuur uit staal om wagens op vijf verdiepingen te stockeren. In 1958 vond in Brussel de Wereldtentoonstelling plaats. Om de verkeersdrukte te beheersen, werd een voorlopig viaduct aangelegd aan de Leopold II-laan, de bekende Belgische primeur van de stadsautosnelweg op pijlers. Het viaduct verpestte het uitzicht op de Citroën-garage. In 1984 werd het gedrocht afgebroken om vervolgens verscheept te worden naar Bangkok waar ze nog altijd dienst doet als Thai-Belgian Bridge.

De laatste opfrisbeurt dateert van eind 2005. Zowel de voorgevel van de showroom als de ingang van de werkplaats werden toen in het wit geschilderd. Spots verlichten nu alle stalen pijlers die het gebouw ondersteunen en benadrukken bij valavond de enorme omvang van de showroom en de avant-gardistische stijl van zijn architectuur.

Architectuur
Vanuit stilistisch oogpunt past het Citroëngebouw volkomen in de functionalistische logica van de industriële architectuur uit het interbellum. IJzer en glas zijn de voornaamste bouwmaterialen. De schaal en de grootte van het gebouw geven een grote expresiviteit aan het gebouw dat meer dan eens werd afgebeeld in publicitair materieel van Citroën. Inmiddels is het gebouw tot een synoniem geworden voor de importeur zelf. In het Belgische Citroën-netwerk wordt vaker over “Het IJzerplein” gesproken dan over Citroën Belux.

De Toonzaal
De toonzaal van 17 op 26 m was oorspronkelijk 25 m hoog en werd ontworpen als een monumentale vitrine zo vertelde Mr Lion ons, de komeetvorm van de showroom is als het ware de monumentale uitdrukking van de vooruitstrevende technieken die Citroën vrijwel als eerste constructeur toepaste in de automobielsector zoals zij ook tot uitdrukking komen in de Traction-Avant van 1934.

Belangrijk is de verbinding tussen de toonzaal en het reusachtig technische gedeelte (ongeveer 90% van de oppervlakte) via een soort centrale hangende “straat” van 12 m breed.

Leuk artikel!

prachtig gebouw ook ... heimelijk ben ik er fier op dat Renault - Peugeot - Maserati of Ferrari dat zelfs niet hebben in België 

Leuk stuk, schitterend pand!

van de voorpagina

Citroën-kathedraal wordt kunsttempel

Twee jaar geleden verliet Citroën het monumentale en beeldbepalende gebouw aan het Brusselse IJzerplein, dat het bedrijf 80 jaar geleden liet bouwen en waar tot 2012 het hoofdkantoor van Citroën België en Luxemburg was gevestigd. Sindsdien stond het leeg en werd naarstig naar een invulling gezocht. Vorige week werd de doorbraak bereikt: het wordt een museum voor moderne en hedendaagse kunst.

Dat Citroën over een uitgebreide en ingenieuze ontwerpafdeling beschikt, is een bekend feit. Dat het merk al in 1927 ook een afdeling heeft opgericht die zich uitsluitend bezighoudt met het ontwerpen en inrichten van nieuwe gebouwen om haar innovatieve kracht verder uit te dragen, is minder bekend. De nieuwe afdeling kwam onder leiding te staan van de Franse architect Maurice-Jacques Ravazé. Zijn eerste realisatie, al 2 jaar later, was een tien verdiepingen tellende showroom aan de Rue Marbeuf in Parijs.De toonzaal was opgevat als een theater en al het tentoongestelde fraais kon vanaf de straat worden bekeken. Dit spektakelstuk werd helaas al na 25 jaar gesloopt.

Ravazs tweede innovatie werd in Frankrijks tweede stad gepland. In 1932 werd in Lyon een megaproject geopend dat bekend stond als het grootste garagebedrijf van Europa. Niet gek, gezien de 40.000 vierkante meter (vijf of zes voetbalvelden) vloeroppervlak en een showroom van 15 meter hoog, overkapt met een 300 vierkante meter groot glazen dak. Deze industri?le icoon werd in 1995 uitgeroepen tot nationaal historisch monument.

De oprichting van de “Société Belge des Automobiles Citroën” in 1924 en de bouw van het monumentale bedrijfspand aan het Brusselse IJzerplein 10 jaar later waren voor Citroën en de architectuurgeschiedenis mijlpalen. Voor Citroën was Brussel het eerste volledige productie- en distributiepunt buiten Frankrijk. Toegegeven, de vestiging in Slough bij Londen was al eerder geopend, maar het duurde nog tot 1926 voordat ook daar Citroëns werden geproduceerd.

Ook de bouw van het monumentale complex aan het IJzerplein stond onder leiding van Ravazé en werd uitgevoerd door twee Belgische architecten, Alexis Dumont (1877-1962) en Marcel Van Goethem (1900-1960). Het is met zijn scheutige gebruik van glas en staal helemaal in lijn met de optimistische architectuur van het interbellum. Door de strakke belijning en nog uitbundiger gebruik van staal in plaats van beton zoals in Lyon slechts een paar jaar eerder, doet het gebouw een stuk moderner aan en is een weerspiegeling van “Het Nieuwe Bouwen” dat we verder kennen van bijvoorbeeld de Van Nelle fabriek in Rotterdam (1930), de Boekentoren van de Gentse universiteit (1932) en het Glaspaleis in Heerlen (1933). In het oorspronkelijke concept ging Maurice Ravazé overigens nog uit van zowat een hele Citroënstad, waar je behalve auto’s kopen ook naar de kapper zou kunnen, boodschappen doen of een broodje eten. Dat laatste is uiteindelijk niet gerealiseerd maar dat deed aan de bekendheid van het complex niets af. Al tijdens de bouw werd er internationaal vol lof over geschreven.

Het IJzerplein onderscheidt zich van de hoekige gebouwen in Rotterdam en Gent doordat ronde vormen niet zijn vermeden. Integendeel, met zijn gewelfde afwerking van de ingangspartij, ondersteund door betonnen ronde pijlers, zou je sommige details bijna sierlijk kunnen noemen. Daarmee sluit het gebouw ook heel mooi aan bij een van de architectonische stromingen van drie decennia eerder waarin Brussel bij uitstek uitblinkt: Art Deco. Het “IJzerplein”, zoals het gebouw bekend zou worden, is daarmee een van de fraaiste staaltjes van modernistische architectuur in België. Zo’n kathedraal mag niet leeg staan en verkommeren!

En dat gaat ook niet gebeuren. De Brusselse regering heeft een samenwerkingsovereenkomst gesloten met Citroën om het IJzerplein-gebouw om te vormen tot museum. Een magnifieke oplossing, zowel voor de Brussels kanaalzone, die wel een oppepper kan gebruiken, als voor de kunstwerken die er komen te staan en hangen. Die moeten namelijk komen uit de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (KMSKB), en wel uit de afdeling moderne kunst. Die is immers sinds 2011 zo goed als gesloten en de kunstwerken, waaronder die van ronkende namen als Dalí, Picasso, Matisse en Miró, leiden een kommervol bestaan in de reserves. Iets moest er gebeuren. Nadat was besloten dat nóg een nieuw museum op de Brusselse Kunstberg (waar onder andere de KMSKB, het Magrittemuseum en het nagelnieuwe Fin-de-Sièclemuseum staan) onwenselijk was en de andere Brusselse bundeling van musea in het Jubelpark te ver weg werd bevonden, kwam het IJzerplein in beeld.

deel II direct hieronder:

vervolg:

Over jubelen gesproken. De Brusselse autoriteiten zijn laaiend enthousiast en spreken al over het Brusselse MoMA (Museum of Modern Art, New York), en de Brusselse Tate (Tate Modern, Londen). De vergelijking met Tate Modern is zo gek nog niet. Dat museum werd in 2000 ondergebracht in een oude elektriciteitscentrale in een buurt die zeker kon worden opgewaardeerd en geldt nu als een van de mooiste musea voor moderne kunst. Zo zie je maar. Het mooiste van de huidige opzet is wel dat de kunstenaars die zullen worden tentoongesteld hun ‘finest hour’ ongeveer beleefden in de eerste helft van de vorige eeuw. Ze zijn allemaal tijdgenoten van de architecten van het IJzerplein. Architect Alexis Dumont is acht jaar jonger dan Henri Matisse en vier jaar ouder dan Picasso. De heren zijn allemaal tijdgenoot van de Rosalie, de Traction, de 2cv en, vooruit, de DS. Ze zouden allemaal samen in de showroom hebben kunnen staan. Matisse’s Lezende Vrouw uit de verzameling van de KMSKB had zomaar in de directieburelen op het IJzerplein kunnen hangen. Met het tentoonstellen van Juan Miro’s Spaanse Danseres uit hetzelfde jaar dat Citroën in Brussel neerstreek, 1924, is de cirkel rond.

De Brusselse regering sluit niet uit dat er behalve werken van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België ook werken uit de bedrijfscollecties van Belfiusbank en Belgacom in het monumentale gebouw hun plaats krijgen. Belgacom richt zich op de hedendaagse kunst, terwijl in de verzameling van Belfius ook werken zitten van Picasso’s Belgische tijdgenoten zoals Jean Brusselmans, Constant Permeke en Leon de Smet. Ik sluit op mijn beurt niet uit dat PSA een hoekje in dit museum heeft gereserveerd voor het tentoonstellen van enkele klassieke Citroëns en hen kennende ook van de nieuwste wagens. De opening van het museum is voorzien in 2017. Iedereen die van afstand de verbouwingen van de grote Nederlandse en Belgische musea heeft gevolgd, weet dat dat zomaar een beetje kan uitlopen. Als dit project helemaal van de grond komt, kunnen zowel Citroën Belux als de Brusselse musea zich opmaken voor een knallend eeuwfeest in 2024.

Voor meer geschiedenis van het IJzerplein zie boven om te reageren hieronder

tekst: Kunstenvliegwerk, foto’s: © photo news; http://www.citroenami6.nl ; www.Drivr.be; http://www.fine-arts-museum.be

Prachtige plaatjes en dito artikel! Ik ben blij dat het een gepaste bestemming krijgt, maar vind het nog altijd verkeerd dat Citroën weggetrokken is uit zo’n pand!

Mooi artikel, Lars.

Een artistieke bestemming is natuurlijk ook de best denkbare bestemming voor een bijzonder pand als dit. Hopelijk kan het Stadionplein ook zo een waardevolle bestemming krijgen.

Mooi gebouw!

Waar is de nieuwe vestiging???  Op de place de Yser in de tijd met mijn vader, op plekken (in het gebouw en bepaalde etages) geweest waar je normaal niet kon komen.
Laatste keer dat ik er geweest ben, was met 90 jaar Citroen, al twijfelde ik tussen Brussel en of Amsterdam.
Na op ‘t forum de foto’s, van Amsterdam gezien te hebben, (veel) spijt niet gekozen om naar Amsterdam te gaan kijken.

Nieuwe vestiging zit in Eigenbrakel.

Citroën Belux (de importeur) is nu samen met Peugeot in Woutersbrakel gevestigd. Wat er gebeurt met de dealer/verdeler is in de nu verschenen nieuwsberichten niet beschreven.

Edit: Kunstenvliegwerk was me voor

En je wil Wouters- Brakel eigenlijk niet gaan bezoeken…maar goed

Van auto’s met ronkende motoren naar kunstenaars met ronkende namen.
Dat zit dus wel goed met die nieuwe functie.

Leuk artikel Lars.

JW

Mooi stukje en laatst nog lang op gekomen.. Een erg opvallende gebouw om te zien!

JWH schreef:

Van auto’s met ronkende motoren naar kunstenaars met ronkende namen.
JW

Ik zie wel mogelijkheden voor een evenementje tijdens de opening…