van de voorpagina

Voorzichtig, grammofoonplaat!

Dat Citroën in de jaren ‘50 en ‘60 niet alleen ver voorop liep met techniek, maar ook met marketing, is op dit forum wel bekend. Met Karel Suyling was een van de beste grafisch ontwerpers aan Citroën Nederland verbonden. Minder bekend is dat ook een van onze beste dichteressen, Annie M.G. Schmidt, reclame heeft gemaakt voor Citroën.

Opvallend aan Citroëns reclame-uitingen van de jaren ‘50 en ‘60 is het enorme optimisme dat het merk wilde uitstralen. Toen een autojournalist de in 1948 geïntroduceerde 2CV op een autoshow vergeleek met het lelijke eendje tussen de prachtige zwanen (Citroën voerde tot kort daarvoor een zwaan als logo), werd de feitelijke belediging subiet omgedraaid en als geuzennaam gehanteerd. 2CV-kopers kregen een klein beeldje van een eendje en daar bleef het niet bij.

In 1959 werd dichteres en schrijfster Annie M.G. Schmidt gevraagd een tekst te maken voor een heus reclamelied op muziek van Paul van Westering. Schmidt had in de jaren ervoor furore gemaakt met de geïllustreerde kinderboekenreeks ‘Jip en Janneke’ en was een bekende Nederlander. Het is een bijzonder liedje geworden: getoonzet als kinderliedje zou je zomaar kunnen denken dat die mensen echt een bijzonder diertje in huis hebben: “Dan zeg ik: dat is het nou juist. Wij hebben een beestje dat buiten kan slapen; hij kan tegen ijzel en kou.” Zelfs de zinnetjes “Wij houden van vrijheid, van reizen en trekken […] en altijd gaat dat eendje met ons mee, naar ’t bos en de hei en de zee.” kunnen door de nietsvermoedende kleuter best zonder auto worden begrepen.

Maar wij weten wel beter! Het plaatje in bruin papieren hoesje met de tekst én muziek erop afgedrukt en de waarschuwende tekst “Voorzichtig, grammofoonplaat!” werd gratis weggegeven aan 2CV-kopers, maar was voor anderen ook los te koop voor 40 cent, omgerekend naar nu één euro. Het is duidelijk dat het Citroën niet om de winst te doen was. Wel om zoveel mogelijk publiek in alle leeftijden. Op het grammofoonplaatje zelf stond op de ene kant een foto van een donzig geel eendenkuiken, op de andere kant een klein gestileerd tekeningetje van een 2CV in een strak grafisch kader. Inderdaad, een ontwerp van Karel Suyling. Op de plaat een reclametekst zonder hoofdletters die eindigt met: “ja, met ‘n 2cv kan ieder gezin, jong en oud, groot en klein, elke dag opnieuw ten volle genieten van het leven – in vrijheid en vreugde.” Zo, die zit. Een vrolijk liedje, vrijheid en vreugde, dak open en gaan!

De tekst en de muziek van het liedje zijn voor eenentwintigste-eeuwse oren natuurlijk enorm gedateerd. Oubollig en een beetje belerend zelfs. Maar wacht even, nog in 2013 werd het door zangeres Cora Burggraaf en pianist Thierry Castel nieuw leven ingeblazen in een kinderconcert in – jazeker! – het Amsterdamse Concertgebouw. En verdomd, het swingt. Dus heb je een Eend én kleuters thuis, dan is dit je vakantiehit. In vrijheid en vreugde.

Een stukje van de piepende en krakende opname uit 1959 staat helemaal onderaan op moorsmagazine.com. De hele uitvoering van 2013 staat op schooltv.nl. Kun je nog zingen, zing dan mee. Als je daar schor van bent geworden, reageer dan hier.

tekst: Kunstenvliegwerk met dank aan Sytze Steenstra, foto’s: NN

Is ook bekend wie het lied hebben ingezongen? De mannelijke stem klinkt als die van Kees van Kooten…

Ik heb er twee liggen…
Ja. Oma had een van de eerste 2cvs in Nederland…

De mannelijke zangstem is dus niet die van Kees van Kooten. Volgens minigroove.nl: Ronnie Potsdammer. Minigroove heeft ook een afbeelding van een krantenadvertentie:

edit: ...en een geluidsfragment op http://minigroove.nl/reclame_2cv.mp3

op de cd ik ben lekker stout,staat dit nummer ook,opnieuw gezongen door de willy B kids,super leuk

Klik op de thumbnail om de hele afbeelding te zien

Kende het singletje wel, maar niet het volledige verhaal er achter, leuk!

Zodra je op de website van de 2CV Club Nederland komt, schalt “Het Lelijke Eendje” je tegemoet!

de latere versie. Ik zal snel proberen het origineel te digitaliseren.